Bạn đã mất công lưu trữ kiến thức và đây là cách để nhớ chúng

Vào đề dài dòng nhưng cần thiết

Mình có một thói quen xấu: Cứ thấy bài viết, podcast hay video nào hơi hay hay là thế nào cũng sẽ bookmark lại, để “sau này có thời gian sẽ đọc”.

Kiểu như mọi người hay nói “khi nào rảnh đi uống cafe” nhưng cuối cùng chẳng có buổi cafe nào ấy 🙂

Danh sách những thứ mình muốn đọc/nghe/xem càng ngày càng dài và thứ duy nhất mình học được từ việc lưu trữ liên tục suốt mấy năm qua là trở nên thuần thục hơn trong việc phát hiện các nội dung hay để… lưu lại.

Với sự phát triển kì diệu của công nghệ, mọi việc càng trở nên “tuyệt vời” hơn: các thuật toán có thể lọc và gợi ý những nội dung phù hợp với sở thích, và thậm chí là tầm hiểu biết của mình hơn bao giờ hết.

Bạn đã bao giờ tự nhiên thấy Youtube gợi ý cho mình một video lạ hoắc, để rồi tới khi bấm vào xem bạn mới thấy nó hay vl chim én, và khi kéo xuống phần comment thì có mấy người kiểu “Thank you Youtube algorithm for bringing me here, this is one of the best videos I have ever watched” ? =))

Vấn đề nằm ở chỗ: thuật toán gợi ý càng chính xác, chúng ta lại càng có nhiều nội dung hay mà chúng ta “cần” phải tiêu thụ. Và khi quỹ thời gian và sự tập trung của chúng ta không thay đổi, việc càng ngày càng có nhiều thứ chúng ta thực sự quan tâm làm chúng ta cảm thấy bị ngợp, và luôn ở trong trạng thái cảm thấy thiếu thời gian trầm trọng. Nhưng thật khó để có thể dừng lưu trữ các nội dung mới mỗi ngày, bởi nếu không chúng ta sẽ “lỡ mất một cái gì đó hay ho thì sao?”.

Vấn đề này còn nghiêm trọng hơn đối với việc quản lý kiến thức: chúng ta đọc rất nhiều, ghi chú rất nhiều, rất chăm chỉ, để rồi cuối cùng không có đủ thời gian để ôn lại những thứ mình đã dành hàng giờ để tóm tắt và liên kết.

Chúng ta trở thành saver thay vì learner – một người giỏi lưu trữ kiến thức thay vì một người giỏi sử dụng kiến thức. Và với khối lượng kiến thức được lưu trữ trở nên ngày càng lớn (thật dễ thấy), chúng ta lầm tưởng rằng mình đã học được rất nhiều.

Hóa ra tất cả những gì chúng ta học được là kĩ năng lưu trữ.

Đây chính là cái bẫy mà mình đã vấp phải, và đang vùng vẫy thoát ra.

Câu hỏi bây giờ là: làm sao để có thể tận dụng được các kiến thức mà mình đã ghi chú trong khi vẫn có thể duy trì việc tìm kiếm và lưu trữ các thông tin mới?

Và thế là công cuộc đi tìm kiếm giải pháp để trả lời câu hỏi bắt đầu. Cụ thể, giải pháp mình mong muốn phải đáp ứng 3 tiêu chí:

1. Khi mình muốn tìm kiếm một thứ gì đó, mình có thể tìm ở trên Google (mặc định lâu nay vẫn vậy)
2. Đồng thời mình cũng muốn tìm kiếm cùng nội dung đó trong các note mình đã ghi chú hoặc các bookmark mình từng lưu – để xem xem mình từng đọc gì về nó chưa
3. Số (1) và số (2) phải diễn ra đồng thời, vì nếu không sẽ rất tốn thời gian

Và trên Internet thực sự có hai giải pháp như vậy dành cho mình.

• Giải pháp 1: Tìm kiếm trên Google và ứng dụng ghi chú cùng một lúc
• Giải pháp 2: Tìm kiếm trên Google và bookmarks cùng một lúc

Giải pháp 1: Tìm kiếm trên Google và ứng dụng ghi chú cùng một lúc

Obsidian là ứng dụng ghi chú số 1 của mình trong suốt 3 năm vừa qua, và do vậy giải pháp của mình sẽ tập trung vào nó. Nếu bạn đang dùng Evernote, OneNote, Google Keep hay Apple Notes, rất tiếc là phương pháp này chưa thể áp dụng được với bạn. Còn nếu bạn tò mò về Obsidian thì có thể tải nó tại đây nhé!

Bước 1: Cài đặt các công cụ cần thiết

Để có thể tìm kiếm trên Google và Obsidian cùng một lúc, mình phải cài 3 thứ sau:

• Google: Cài extension Search Obsidian in Google
• Obsidian:
  • Cài plugin Omnisearch – đây là công cụ tìm kiếm mạnh hơn công cụ mặc định của Obsidian
  • Cài plugin Search Obsidian in Google – bạn có thể hiểu plugin này sẽ kết hợp với extension bạn vừa cài trên Google để tạo ra một cây cầu nối giữa trình duyệt (Chrome) và ứng dụng ghi chú (Obsidian)

Để cài plugin Obsidian, bạn chỉ cần vào mục cài đặt, chọn Community Plugin, tìm tên plugin, Install, Enable, là xong nhé!

Bước 2: Tiến hành thiết lập cầu nối giữa Chrome và Obsidian

Sau khi cài plugin xong, bạn cần tắt Obsidian đi và mở lại, sau đó vào Settings > Community Plugins chọn “Search Obsidian in Google”, sau đó copy đoạn API Key

Kế đó, bạn thoát ra ngoài màn hình chính và tìm tên của thư mục (vault’s name) chứa toàn bộ các note của bạn. Như của mình tên thư mục là “main_vault”. Hãy nhớ cái tên này.

Tiếp đó, bạn mở Chrome, tìm “Search Obsidian in Google” trong mục Extension, bấm chọn.

Sau khi ấn chọn, bạn sẽ thấy phần cài đặt hiện ra. Ở phần này bạn cần điền Token (chính là đoạn mã chúng ta vừa copy lúc nãy) và Vault Name (của mình là “main_vault”). Local Port đã được điền sẵn, không cần quan tâm.

OK, thế là xong rồi. Bây giờ mỗi khi bạn tìm trên Google, nếu đoạn tìm kiếm có liên quan tới một note nào đó của bạn, bạn sẽ nhìn thấy note đó ở phía bên phải màn hình. Cùng mình thử nghiệm nhé!

Ví dụ 1: Khi mình đã biết chính xác mình muốn tìm cái gì

Mình muốn chuyển job và muốn tìm các câu phỏng vấn về Product Manager. Mình search trên Google, và nhận ra mình đã từng thu thập mấy câu hỏi này ở trong Obsidian rồi! Bây giờ muốn đọc lại mình chỉ cần bấm vào tên note là máy sẽ tự động mở Obsidian đến đúng note đó cho mình.

Như bạn có thể thấy, mặc dù hai cái notes này không hề có chữ “Product Manager” ở title, nhưng nhờ có plugin Omnisearch (mà chúng ta đã cài từ trước) nên chúng ta có thể tìm kiếm cả phần nội dung của notes luôn – do đó 2 notes này mới được gợi ý!

Ví dụ 2: Khi mình không biết về một khái niệm nào đó và muốn tìm hiểu chung chung

Gần đây mình hay hóng hớt phốt của Elon Musk :)) Thực ra ai mà biết tới Elon Musk cũng sẽ biết ổng rất đề cao First Principle Thinking (FPT). Nhưng mình chưa bao giờ để tâm tìm hiểu xem nó là cái gì. Hôm nay có người nhắc tới nên tò mò muốn biết thêm. Thế là mình search trên Google.

Voila! Mình phát hiện ra mình từng có một note nhắc tới FPT rồi!! Thế là mình đọc để xem FPT được áp dụng trong Product Management thế nào. Quá tiện!

Trên đây là hai ví dụ mà mình từng tìm được những note rất hữu ích liên quan tới vấn đề mình đang tìm kiếm. Xin lưu ý là extension này không phải lúc nào cũng gợi ý đúng notes bạn cần (đôi khi không trả kết quả, hoặc đôi khi trả nhưng kết quả không liên quan). Tuy nhiên, mình thấy như vậy đã là rất đủ để tăng khả năng mình gặp lại những note cũ thay vì dành cả tiếng đồng hồ đọc kiến thức trên mạng (điều mà trước đó mình từng làm rồi)

Giải pháp 2: Tìm kiếm trên Google và bookmarks cùng một lúc

Giải pháp này sẽ giúp bạn cùng tìm kiếm trên Google và kho lưu trữ bookmarks trên trình duyệt của bạn cùng một lúc, và hiện kết quả phía bên phải màn hình (giống Search Obsidian in Google ở trên). Để thực hiện giải pháp này, chúng ta cần cài đặt Memex – một công cụ giúp chúng ta lưu trữ và ghi chú trực tiếp trên các website. Để tìm hiểu kĩ hơn về Memex, bạn có thể truy cập vào trang chủ tại đây.

Các bước cài đặt Memex

1. Truy cập và cài đặt extension tại trang Chrome Web Store của Memex (đây là cách duy nhất bạn có thể cài đặt Memex, vì trang chủ của nó không có nút Download, và bạn cũng không thể đơn giản tìm thấy trang này trên Google…)
2. Sau khi cài đặt xong, bạn cần tìm Memex trong danh mục extensions, và bấm vào đó để tiến hành đăng ký / đăng nhập.

3. Sau khi đăng nhập, chúng ta sẽ tiến hành Import các bookmarks có sẵn trên trình duyệt vào Memex. Chúng ta sẽ vào Import & Integration > chọn Browser Bookmarks > Start Import và đợi khoảng 5-10 phút để quá trình Import được hoàn tất.

4. Sau đó chúng ta cần bật chế độ đồng bộ tự động để sau này chúng ta bookmark thêm trang web nào thì Memex cũng sẽ tự động lưu trang web đó luôn. Vào Settings > Sync Browser Bookmarks > Enable

Vậy là quá trình cài đặt đã hoàn tất!

Oske chúng ta cùng demo nhé.

Ví dụ 1: Mình được sếp giao nhiệm vụ cải thiện quá trình từ khi người dùng mới vào ứng dụng cho tới khi hoàn thành đăng ký.

Mình lên Google search “How to improve onboarding process” và voila mình tìm được một bài viết rất hay của Plan.io mà mình từng đọc và bookmark từ tận 2020!!

Ví dụ 2: Mình được nhờ training về cách làm email marketing.

Mặc dù mình có kinh nghiệm phần này, nhưng cũng khá lâu rồi mình chưa đụng đến nên kiến thức có chút rơi rớt. Thế là mình lên Google search lại. Khá thú vị là bên cạnh các bookmark liên quan trực tiếp tới câu hỏi (Email marketing), Memex còn gợi ý cho mình một số bài viết liên quan tới chủ đề Marketing như Keyword research, SaaS Marketing Plan, Giveaway Promotion Strategies…

Các tính năng cool ngầu của Memex

1. Ghi chú

Bạn chỉ cần highlight một đoạn văn bất kì trên Internet, Memex sẽ hiện ra một menu nhỏ cho phép bạn highlight, ghi chú, lưu trữ hoặc tóm tắt đoạn văn mà bạn vừa bôi đậm trực tiếp trên trang web đó.

Giả dụ mình đọc đoạn này thấy hay quá, muốn ghi chú lại, mình sẽ chọn Add Note, một cửa sổ mới hiện ra cho phép mình gõ suy nghĩ của mình xuống:

Một điểm mà Memex cực kì đáng tiền đó là khi bạn tìm gì đó trên Google, Memex cũng sẽ tìm trong đống ghi chú này của bạn, và trả về các kết quả liên quan. Điều này giúp bạn nhớ lại những kiến thức cũ mà mình từng ghi chú và thậm chí còn có thêm nhiều ý tưởng sáng tạo.

2. Tóm tắt bằng AI

Giả dụ mình đọc thấy khó hiểu, hoặc muốn nắm nhanh nội dung, mình sẽ bôi đen toàn bộ phần các đoạn văn, sau đó chọn “Ask and Summarize” > “Tell me the key takeaways”, thế là Memex sẽ tóm tắt lại cho mình 3 điểm chính nhất trong 5 giây! Bạn thậm chí còn có thể chọn nhanh “Full page” để Memex tóm tắt nguyên cả bài article.

Lưu ý về Memex

Memex có free không?
Memex là ứng dụng Freemium, nghĩa là bạn sẽ chỉ phải trả tiền nếu vượt quá mức sử dụng nhất định. Memex bản free cho phép bạn lưu trữ tối đa 50 website một tháng (bao nhiêu ghi chú trên cùng 1 web cũng chỉ được tính là 1 website), và sử dụng AI 25 lần. Mình thấy đây là một con số không tệ để bạn có thể trải nghiệm Memex trước khi quyết định gắn bó với nó lâu dài hoặc xuống tiền.

Lưu ý từ Tuấn Mon
Nếu bạn muốn trải nghiệm tính năng ghi chú và tóm tắt bằng AI của Memex thì ĐỪNG import bookmark vội. Vì mỗi bookmark sẽ được tính là 1 website, và nếu bạn có nhiều hơn 50 bookmarks thì bạn sẽ vượt quá số website được lưu của tháng đó, và phải chờ sang tháng sau mới được. Do vậy, mình gợi ý sau khi bạn cài đặt Memex, hãy dành thời gian nghịch chán chê đi, rồi hẵng thử import bookmarks. Ngay cả khi số bookmarks của bạn nhiều hơn 50, bạn vẫn được phép import hết hehe 🙂

Cài cả Search Obsidian in Google và Memex có được không?
Được!
Khi bạn tìm kiếm, nó sẽ trông như thế này:

Tổng kết

Trên đây là hai Chrome Extensions giúp tăng khả năng minhf nhìn thấy các kiến thức mà mình đã lưu trữ/ghi chú trong quá khứ, với mục tiêu giảm công sức tìm kiếm của minhf cũng như củng cố và mở rộng kiến thức cũ.

Mình nói là “tăng khả năng” vì không phải lúc nào kết quả trả về của hai extensions này cũng liên quan tới thứ bạn tìm kiếm (mình tạm đánh giá độ thành công ở mức 60-70%). Nhưng khi đã lục lọi đủ mọi ngõ ngách trên Internet thì mình thấy rằng hai giải pháp này hiện đang là dễ dùng nhất và mạnh mẽ nhất ở thời điểm hiện tại mà chúng ta có. Ít nhất, chúng ta không bỏ phí 100% công sức bookmark hoặc ghi chú, đúng không xD

Nếu bạn biết có phần mềm hoặc extensions nào khác giúp chúng ta giải quyết vấn đề kể trên thì đừng ngại comment hoặc email cho mình biết nhé! Hi vọng bài viết này hữu ích với bạn xD

P/s: Hiện nay cả hai extensions đã được hỗ trợ trên Chrome và Firefox, còn các trình duyệt khác thì… chắc bạn phải đợi nhà phát triển thêm một lúc nữa rùi :))

Đăng ký nhận Newsletter

Many One Percents là newsletters về công nghệ và năng suất đầu tiên của Việt Nam với mục tiêu giúp các bạn trẻ cải thiện năng suất trong công việc và cuộc sống thông qua công nghệ.

Khi đăng ký Many One Percents (cùng hơn 8000 bạn đọc khác), bạn sẽ nhận được:

• Đọc các bài blog sớm nhất (3-4 tuần trước khi mình publish lên mạng xã hội)
• Weekly Discovery (các khám phá công nghệ thú vị nhất tuần)
• Around the Internet (mấy thứ buồn cười hài hước trên Internet)
• Những cập nhật và dự định mới nhất về blog và newsletter thuộc hệ sinh thái Many One Percents